Prawo do projektu graficznego

Fotografia: Agencja reklamowa Arek, licencja CC-BY

---

Prawo autorskie a prawo do projektu graficznego

Czy projekt graficzny jest objęty prawem autorskim?

 

Prawo do projektu graficznego jest regulowane na podstawie przepisów prawa autorskiego i prawach pokrewnych, które w niektórych krajach mogą być odmienne.

Regulacje w zakresie prawa własności intelektualnej na terenie Polski zawarte są w kilkukrotnie nowelizowanej Ustawie z dnia 4 lutego 1994 r.

Choć przyczyny określenia norm prawa autorskiego są różne, to główną pozostaje użytkowanie utworu wobec autorskich praw majątkowych.

Utworem jest dobro niematerialne powstałe w procesie tworzenia. Jest to dzieło istniejące niezależnie od nośnika, na którym zostało utrwalone.

W myśl prawa autorskiego Utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze i ustalony w jakiejkolwiek postaci.

Projekt graficzny jest Utworem, a więc jest objęty ochroną w myśl prawa autorskiego.

Twórcy projektu graficznego przysługuje prawo do zbycia praw własności oraz praw zależnych, jednak nigdy nie przestaje być autorem.

Autorskie prawa osobiste chronią „nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem”. Podstawą jest treść zawarta w art. 16 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r.

O przepisach dotyczących autorskich praw osobistych szczegółowo opisuje Poradnik Przedsiębiorcy.

 

Zdjęcie z kolekcji Agencji reklamowej Arek na portalu Unsplash

---

Projektowanie graficzne a projekt graficzny

Jaka jest różnica pomiędzy projektowaniem grafiki a projektem graficznym?

 

Utwór, jakim jest projekt graficzny powstaje na skutek projektowania, tj. czynności procesu twórczego, niezależnie od użytych mediów, przeznaczenia i ustalonego efektu.

Efektem jest „forma ustalona” czyli wyartykułowane dobro w postaci Utworu.

Za Utwór można uznać każdy przejaw działalności twórczej, który przestaje istnieć w wyobraźni autora, a jest uzewnętrzniony choćby w sposób nietrwały.

Od tego czasu Utwór podlega ochronie prawnej.

Projektowanie graficzne nie może podlegać sprzedaży jak przedmiot materialny, jednak może być opłacone jako czynność będąca świadczeniem usługi.

Proces projektowania graficznego ma na celu wytworzenie dobra, jakim jest projekt graficzny.

Może być on wykorzystany na wiele różnych sposobów podlegających odrębnym ustaleniom, zgodnie z obowiązującym prawem.

Projektowanie graficzne jest czynnością indywidualną i niepowtarzalną, a więc jego efektem jest unikatowy projekt graficzny, który spełnia określone z góry funkcjonalności.

Zapłata za projektowanie jest więc wynagrodzeniem za czynności powodujące powstanie projektu graficznego, o określonej uprzednio funkcjonalności.

Z zasady, nie da się przewidzieć ani określić z góry wszystkich właściwości projektu graficznego, gdyż w przeciwnym przypadku projektowanie graficzne nie miałoby zastosowania.

Sposób rozliczenia za projektowanie graficzne powinien być precyzyjnie określony, jeszcze przed rozpoczęciem czynności projektowania.

Może dojść bowiem do sytuacji, gdy efekty projektowania graficznego oceniane są przez podmiot zlecający projektowanie odmiennie niż przez twórcę.

Brak satysfakcji zleceniodawcy projektowania graficznego nie może odnosić się do nieokreślonej z góry swobody twórczej, a jedynie do rygorów zapisanych w zawartej umowie.

Pełną satysfakcję odbiorcy może zapewnić jedynie zakup gotowego już projektu graficznego, gdyż jego przydatność może być oceniona wyłącznie w postaci gotowego dzieła.

Projekt graficzny pozwala na wykonanie reprodukcji (dzieła opartego na wzorze graficznym) w różnych dostępnych technologiach.

Nie jest on jednak niezbędny do powstania pojedynczego egzemplarza (unikatowego wzoru).

Taki może powstać bez wykonania projektu graficznego, wyłącznie dzięki możliwościom i umiejętnościom wykonawcy (twórcy).

 

Free for commercial use. No attribution required. Public domain. Zdjęcie od Annca via Pixabay

---

 

Copyright — prawo do kopiowania projektu graficznego i wzoru graficznego

Prawo do kopiowania, modyfikacji i rozpowszechniania grafiki

 

Autorskie prawo do projektu graficznego lub innego Utworu cyfrowego stosuje się zarówno do osób fizycznych, firm i podmiotów prawnych.

Unikatowe dzieła (pojedyncze egzemplarze wytwórczości graficznej) zawierają wzór graficzny, zarazem są wzorem i podlegają ochronie prawnej.

Ochrona prawna Copyright jest zbiorem norm prawnych, które w mniejszym stopniu kładą nacisk na ochronę praw twórcy. Większy nacisk położony jest na rozwój kultury, a więc dla dobra społeczeństwa.

Wzorem graficznym powstałym na skutek projektowania graficznego mogą być np. edytowalne szablony graficzne.

Innym rodzajem chronionej prawem wartości intelektualnej są umieszczone w przestrzeni publicznej fotografie. Są nimi także inne publikacje jak kolaże, info grafiki, banery reklamowe itp.

Dzieła te mogą być chronione prawem autorskim nawet wówczas, gdy modyfikacje i dokonana personalizacja zostały dokonane w sposób znaczny.

Uzasadnienie przekroczenia granicy prawa autorskiego, przez powołanie się na inspirację zmienionym indywidualnie dziełem, może okazać się niewystarczające.

Granica pomiędzy inspiracją a plagiatem jest czasem trudna do rozróżnienia.

Obowiązuje powszechne przekonanie, że plagiatem jest utwór, który zawiera w sobie cechy, dzięki którym można zidentyfikować oryginał.

W wielu trudnych przypadkach, o tym, czy został popełniony plagiat może rozstrzygnąć tylko sąd z pomocą biegłych.

Społeczeństwo otoczone jest wszelkimi wzorami graficznymi i użytkuje je w sposób wręcz nieświadomy.

Ma do tego prawo dzięki temu, że grafika umieszczona na różnego rodzaju nośnikach jest najczęściej utworem związanym. Prawo użytkowania wynika więc z innego źródła.

Jednak nie oznacza to, że z umieszczonych publicznie wzorów, bądź zakupionych reprodukcji można swobodnie korzystać.

Kopiowanie, modyfikacja i rozpowszechnianie objęte są stosownym prawem (Copyright).

Przykładem może być nabyty egzemplarz książki, którego zakup nie upoważnia automatycznie do dowolnego powielania lub komercyjnego rozpowszechniania.

 

---

Prawo autorskie w internecie

Jak funkcjonuje prawo do projektu graficznego i fotografii cyfrowej umieszczonej w internecie

 

W przestrzeni internetowej utwory różnego typu umieszczone są w postaci cyfrowej i często funkcjonują bez żadnych zabezpieczeń przed kopiowaniem czy informacji o autorstwie.

Taki sposób umieszczenia twórczości intelektualnej w internecie powoduje, że wiele osób ma wątpliwości co do możliwości ponownego wykorzystania.

Jest to słuszne rozumowanie, gdyż przyjęła się zasada domniemania autorstwa szczególnie dotyczy utworów nieoznakowanych.

Przykładem niezgodnego z prawem posługiwania się legalnie opublikowaną i powszechnie dostępną treścią może być sprawa przeciwko szkole.  Rozpatrywana przez Trybunał Sprawiedliwości EU. (Sprawa z dn. 07.08.2018 r. Land Nordrhein-Westfalen kontra Dirk Renckhoff, C-161/17)

Sprawa dotyczyła dalszego udostępniania fotografii cyfrowej pobranej z internetu bez zgody twórcy. Naruszyło to jego prawa autorskie, poprzez oddzielenie utworu od kontekstu, w którym zostało upublicznione.

Zdaniem sędziów sytuacja byłaby inna, gdyby obraz cyfrowy wybrany na stronę internetową szkoły, został umieszczony w inny sposób.

Powinien być opublikowany z linkiem, który odnosił się do strony internetowej właściciela.

Więcej o tej precedensowej sprawie można przeczytać w opisanym kontekście „Wrzucanie na swoją stronę internetową zdjęć pobranych z sieci narusza prawa autorskie twórcy”.

 

Licencje prawne do użytkowania grafiki i fotografii cyfrowej

Licencje określające zakres prawa do użytkowania grafiki i fotografii cyfrowej

 

Zarówno w przestrzeni realnej, jak i w internecie przenikającym ją swoimi funkcjami, należy bezwzględnie zapoznać się z zakresem praw nabytych wraz z licencją.

Właściwym do przytoczenia wzorem może być serwis Fotolia. Umieszczono w nim miliony tematycznych, cyfrowych zdjęć stockowych i cyfrowych grafik do użytku komercyjnego, ale też prywatnego.

Nabycie w serwisie fotografii czy innej grafiki nie oznacza wcale, że właściciele zbyli w ten sposób wszelkie prawa do przedmiotu transakcji.

Przeciwnie, określają oni zasady posługiwania się nabytą własnością i w dalszym ciągu zachowują część praw. Dlatego też należy zapoznać się dokładnie z warunkami zakupu.

Licencje serwisu Fotolia umożliwiają zakup jednej fotografii na użytek własny za przykładową kwotę kilkunastu złotych.

Taka sama fotografia cyfrowa do zastosowania komercyjnego, z licencją rozszerzoną umożliwiającą redystrybucję (licencja Royalty Free), kosztuje już kilkaset złotych. Mimo to autorskie prawa majątkowe pozostają nadal przy właścicielu.

 

Zdjęcie z kolekcji Agencji reklamowej Arek na portalu Unsplash

---

Bezpłatna grafika i zdjęcia cyfrowe

Darmowa grafika i zdjęcia cyfrowe do dowolnego wykorzystania

 

Wolne od zastrzeżeń i opłat są jedynie utwory umieszczone w domenie publicznej „Public domain” lub oznakowane znakiem licencyjnym CC0 (powszechnie stosowany „system licencji wprowadzony przez organizację Creative Commons”).

Jeżeli na stronie internetowej umieszczona jest fotografia cyfrowa z oznakowaniem CC-BY  , oznacza to, że autor żąda uznania autorstwa przez opisanie fotografii cyfrowej zgodnie z warunkami licencji.

W zamian za to autor zezwala na określone licencją kopiowanie fotografii, jej adaptacje, modyfikacje i rozpowszechnianie nawet w celach komercyjnych.

Bezpłatna grafika, darmowe zdjęcia i gratisowe szablony do edycji udostępniane są do użytku w wielu graficznych serwisach on-line.

Warunki korzystania są tam precyzyjnie opisane, a utwory wymagające opłaty odpowiednio oznakowane.

Wyspecjalizowane portale internetowe m.in. Pixabay i Unsplash publikują setki tysięcy darmowych zdjęć do druku i użytku w internecie.

Zdjęcia w tych portalach zostały umieszczone do bezpłatnego użytku przez społeczność Pixabay i Unsplash ze zbyciem wszelkich praw autorskich. Funkcjonują więc w domenie publicznej (Public Domain).

Darmowe zdjęcia i bezpłatna grafika z Pixabay i Unsplash nie muszą być w żaden sposób oznakowane po dalszym rozpowszechnieniu.

Jednak dla uniknięcia ewentualnych podejrzeń lub nieporozumień można umieścić krótki podpis wskazujący pochodzenie dzieła.

Portal Unsplash podczas kopiowania fotografii podsuwa wręcz gotowy tekst do dołączenia wraz z dalszą publikacją. Propozycja kierowana jest w ramach podziękowania autorowi za bezpłatne udostępnienie dzieła.

---

Sprawdź jak projektujemy grafikę   →

 

---

 

Mamy wieloletnie doświadczenie w projektowaniu graficznym poparte samodzielnym wykonaniem dzieła.

 Zapytaj, napisz, zamów >>  biuro@reklamy-arek.pl <<

Tagi: • Prawo do projektu graficznego • Darmowa grafika • Projekt graficzny • Copyright
Opis artykułu:
Prawo do projektu graficznego. Czy projekt graficzny jest objęty prawem autorskim? Prawa do kopiowania, modyfikacji, rozpowszechniania grafiki. Autorskie prawo do projektu graficznego. Licencje na użytkowanie zdjęć cyfrowych i grafiki

 Strona kontaktowa >